بررسی جامعه شناختی دلایل فراز و فرود پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در ایران از انقلاب 1357 تا به امروز

نوشتار حاضر کوششی است برای توضیح و تبیین پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در ایران از انقلاب 1357 تا کنون. این پایان نامه با تبیین مسائل اجتماعی ایران در سه دهه ی 60 ، 70 و 80 خورشیدی، به دنبال یافتن دلایل افول پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در دهه های 60 و 80 و دلایل گسترش پایگاه اجتماعی این گفتمان در دهه ی 70 می باشد. نتیجه ای که پژوهش حاضر بدان دست یافته، این است که مابین میزان مدنی بودن و توده ای بودن جامعه با میزان پایگاه اجتماعی روشنفکری دینی، همبستگی معقولی وجود دارد؛ به عبارت دیگر، هرچه شاخصه ها و مولفه های جامعه ی توده ای در جامعه ی ایران افزایش یافته است، پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی با افول مواجه شده است و هرچه از میزان توده ای بودن جامعه کاسته شده و شاخصه ها و مولفه های جامعه ی مدنی گسترش پیدا کرده است، پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی نیز گسترش پیدا کرده است. در نهایت، در دهه های 60 و 80 شمسی، جامعه ی ایران به شدت توده ای بوده است و در دهه ی 70 از میزان توده ای بوده جامعه ی ایران کاسته شده است. بنابراین، پایگاه اجتماعی گفتمان روشنفکری دینی در دو دهه ی 60 و 80 با افول و در دهه ی 70 با صعود مواجه شده است. نتیجه ی دیگری که این پژوهش بدان دست یافته است این می باشد که توده ای بودن جامعه ی ایران از ویژگی های پایدار این جامعه از سال های آغازین انقلاب 57 تا به امروز بوده است و سال هایی که مولفه های جامعه ی مدنی در آن گسترش یافته است، دوره ای موقتی، محدود و گذرا بوده است.